گام اول: آشنایی با قطعات و عملکرد فلزیاب

قبل از روشن کردن دستگاه، دفترچه راهنمای فلزیاب خود را به دقت مطالعه کنید.

هر فلزیاب ویژگی‌ها و دکمه‌های خاص خود را دارد، اما اکثر آنها اجزای اصلی زیر را دارند:

1. لوپ فلزیاب (Coil): سیم‌پیچ دایره‌ای یا بیضی شکل در انتهای میله که سیگنال‌ها را به زمین ارسال و دریافت می‌کند. (به آن “سیم‌پیچ جستجو” هم می‌گویند.)
2. میله (Shaft/Rod): میله‌ای که لوپ را به جعبه کنترل متصل می‌کند و قابلیت تنظیم ارتفاع دارد.
3. جعبه کنترل (Control Box): مغز دستگاه که شامل صفحه نمایش، دکمه‌ها و باتری است.
4. دسته (Handle/Grip): برای راحتی در نگه داشتن دستگاه.
5. تکیه‌گاه بازو (Armrest): برای حمایت از بازو و کاهش خستگی.

دکمه‌ها و تنظیمات اصلی دستگاه فلزیاب:

• روشن/خاموش (Power On/Off): برای روشن و خاموش کردن دستگاه.
• حساسیت (Sensitivity/Gain): میزان قدرت دستگاه در تشخیص فلزات. حساسیت بالا = عمق بیشتر، اما نویز بیشتر. حساسیت پایین = عمق کمتر، اما پایداری بیشتر.
• تفکیک (Discrimination/Disc): قابلیت نادیده گرفتن فلزات ناخواسته (مثل آهن، فویل آلومینیومی) و تمرکز بر فلزات با ارزش.
• حالت‌های جستجو (Search Modes): برخی فلزیاب‌ها دارای حالت‌های از پیش تنظیم شده هستند (مثلاً حالت “سکه و جواهرات”، “طلا”، “همه فلزات”).
• حجم صدا (Volume): تنظیم بلندی صدای هشدار.
• بالانس زمین (Ground Balance): تنظیم دستگاه برای کار در انواع مختلف خاک و حذف سیگنال‌های کاذب ناشی از مواد معدنی موجود در خاک. (ممکن است دستی یا اتوماتیک باشد.)
• نقطه زن (Pinpoint): حالتی که به شما کمک می‌کند محل دقیق هدف را پس از پیدا کردن آن، مشخص کنید.

گام دوم: مونتاژ و تنظیم اولیه

1. مونتاژ: فلزیاب را طبق دستورالعمل دفترچه راهنما مونتاژ کنید. معمولاً شامل وصل کردن لوپ به میله، وصل کردن میله به جعبه کنترل و قرار دادن باتری است.
2. تنظیم ارتفاع: میله را طوری تنظیم کنید که لوپ در فاصله ۲ تا ۵ سانتی‌متری (۱ تا ۲ اینچ) از زمین قرار گیرد، در حالی که شما به راحتی در حالت ایستاده و راحت هستید. لوپ باید موازی با سطح زمین حرکت کند.
3. نقطه زن (Pinpointer): اگر پین‌پوینتر جداگانه دارید (یک دستگاه کوچک دستی)، آن را نیز چک کنید و مطمئن شوید که باتری دارد و روشن می‌شود. این ابزار برای دقیقاً مشخص کردن محل هدف پس از اینکه فلزیاب اصلی سیگنال می‌دهد، بسیار مفید است.

گام سوم: تمرین در حیاط خلوت (زمین تمرین)

این گام بسیار مهم است تا با صدای دستگاه برای فلزات مختلف آشنا شوید.

1. جمع آوری اشیا: چند شیء فلزی مختلف جمع کنید:

   • سکه (جدید و قدیمی)
   • حلقه طلا یا نقره (اگر دارید)
   • فویل آلومینیومی
   • ناخن آهنی یا درب نوشابه
   • یک تکه جواهر بدل

2. گودال‌های کوچک: در حیاط خود، چند گودال کوچک (با عمق ۵ تا ۱۵ سانتی‌متر) حفر کنید و هر شیء را در یک گودال قرار دهید و روی آن را بپوشانید. فاصله بین گودال‌ها حداقل ۱ تا ۲ متر باشد.

3. تنظیمات اولیه فلزیاب:

   • روشن کنید: دستگاه را روشن کنید.
   • حالت “همه فلزات” (All-Metal): ابتدا در این حالت شروع کنید. در این حالت، دستگاه به همه فلزات (آهنی و غیر آهنی) واکنش نشان می‌دهد. این بهترین حالت برای یادگیری همه سیگنال‌ها است.
   • حساسیت: حساسیت را در یک سطح متوسط قرار دهید (مثلاً ۵۰-۷۰ درصد). اگر خیلی بالا باشد، دستگاه مدام بوق‌های کاذب می‌زند.
   • بالانس زمین (Ground Balance): این کار را طبق دستورالعمل دفترچه راهنما انجام دهید. بسیاری از فلزیاب‌های مبتدی دارای بالانس زمین خودکار هستند؛ کافی است دکمه مربوطه را فشار دهید و لوپ را به بالا و پایین حرکت دهید. اگر دستی است، لوپ را به آرامی بالا و پایین ببرید تا صدای ثابت شود.

4. شروع کاوش:

   • لوپ را به آرامی و به صورت نیم‌دایره‌های همپوشان (شبیه به حرکت برف پاک کن ماشین) روی زمین حرکت دهید.
   • کویل فلزیاب را موازی با زمین نگه دارید و ارتفاع آن را ثابت (۲ تا ۵ سانتی‌متر) حفظ کنید.
   • وقتی دستگاه سیگنال می‌دهد (صدا، و/یا نمایشگر عددی/تصویری)، متوقف شوید.
   • نحوه واکنش دستگاه به هر شیء فلزی (صدا و نمایشگر) را به خاطر بسپارید. مثلاً سکه‌ها ممکن است صدای بلند و واضحی داشته باشند و عددی بین ۷۰ تا ۹۰ را نشان دهند، در حالی که آهن صدایی بم و عددی پایین‌تر (مثلاً زیر ۳۰) دارد.

5. تمرین تفکیک (Discrimination):

   • حالا حالت “همه فلزات” را تغییر دهید و به حالت “سکه و جواهرات” یا “تفکیک” بروید.
   • سطح تفکیک را به آرامی بالا ببرید. سعی کنید فلزات آهنی را نادیده بگیرید. لوپ را روی ناخن آهنی حرکت دهید. باید صدای دستگاه قطع شود. حالا روی سکه حرکت دهید. دستگاه باید سیگنال بدهد.
   • همین کار را با فویل آلومینیومی و جواهر بدل انجام دهید. هدف این است که یاد بگیرید چگونه فلزات بی‌ارزش را از بین ببرید، در حالی که همچنان اهداف باارزش را پیدا می‌کنید. (نکته: در ابتدا ممکن است برخی اهداف باارزش را نیز از دست بدهید.)

6. تمرین نقطه زنی (Pinpoint):

   • پس از اینکه فلزیاب اصلی سیگنال قوی داد، دکمه Pinpoint را فشار دهید.
   • لوپ را به آرامی به عقب و جلو روی ناحیه سیگنال حرکت دهید تا قوی‌ترین سیگنال (بلندترین صدا) را پیدا کنید.
   • معمولاً مرکز لوپ جایی است که هدف دفن شده است. از پین‌پوینتر دستی (اگر دارید) نیز برای دقیق‌تر کردن محل استفاده کنید.

گام چهارم: کاوش در میدان (مکان واقعی)

پس از اینکه در حیاط خود مهارت کافی را کسب کردید، می‌توانید به مکان‌های واقعی بروید. مکان‌های خوب برای شروع عبارتند از:

• پارک‌های قدیمی: مکان‌های پر رفت و آمد که مردم اشیایی مانند سکه، حلقه و جواهرات را گم کرده‌اند.
• زمین‌های ورزشی: زمین‌های بازی، بیسبال و فوتبال.
• سواحل: به خصوص بخش‌های خشک و مرطوب ساحل.
• مکان‌های تاریخی: با کسب مجوزهای لازم.
• مزارع قدیمی: برای یافتن اشیای عتیقه.

نکات مهم برای کاوش در میدان:

• پوشش مناسب: کفش راحت، لباس مناسب آب و هوا، کلاه و دستکش.
• تجهیزات جانبی:
  • بیلچه حفاری: کوچک و محکم.
  • کیف حمل: برای نگهداری یافته‌ها.
  • پین‌پوینتر دستی (اختیاری اما بسیار توصیه می‌شود): برای تعیین دقیق محل هدف و حفاری کمتر.
  • هدفون: برای شنیدن بهتر سیگنال‌های ضعیف و حذف نویز محیط.
  • آب آشامیدنی.
• کندن و پر کردن گودال: همیشه گودال‌های خود را به آرامی حفر کنید و پس از یافتن هدف، آن را کاملاً پر کنید و محل را به حالت اولیه بازگردانید. این یک قانون طلایی در فلزیابی است.
• آرامش و صبر: فلزیابی نیاز به صبر دارد. همیشه سیگنال‌های قوی به معنای گنج نیستند. بسیاری از اوقات زباله پیدا خواهید کرد.
• آشنایی با قوانین: قبل از کاوش در هر مکانی، از قوانین محلی مربوط به فلزیابی و حفاری مطلع شوید. در برخی مکان‌ها ممکن است به مجوز نیاز داشته باشید.
• خاک‌های معدنی: در خاک‌های بسیار معدنی، ممکن است مجبور شوید حساسیت را کم کنید یا از حالت “همه فلزات” استفاده کنید، حتی اگر نویز بیشتری داشته باشد.
• سرعت لوپ: همیشه لوپ را با سرعت متوسط و یکنواخت حرکت دهید. حرکت خیلی سریع یا خیلی آهسته می‌تواند منجر به از دست دادن اهداف شود.

با تمرین منظم و رعایت این نکات، به سرعت در کار با فلزیاب خود ماهر خواهید شد.

می‌توانید از هیجان پیدا کردن اشیای پنهان در زیر زمین لذت ببرید.